Moira kız kardeşler kaderi belirleyen üç tanrıçaymış.* Her insan doğduğunda onun yaşam ipliğini bükmeye başlarlarmış. Canları istediğinde de ipi keserek hayatı sonlandırırlarmış. O kadar güçlü ölümsüzlermiş ki tanrıların babası Zeus bile saygı duyarmış kararlarına. Moiraların belirledikleri değiştirilemezmiş.
Bugün “kaderin ağlarını örmesi” deyiminin bu eski inanışla bir ilgisi olup olmadığını düşündüm. Sonra İngilizce’de “fate” (kader) ile “fatal” (ölümcül) arasındaki benzerlik geldi aklıma. Yakın bir göbek bağı İtalyanca’da “fata” (peri kızı) ile “fatal” (yine ölümcül) arasında mevcut. Fransızca’da da “fatal” ile “fatalité” (kader) kardeş.
Gözümün önünde canlandırdım: Üç kız kardeş hayat yumaklarımızı bir kumaşa dokuyor. O zaman aynı bağlamın parçası oluyoruz. Bize verilen yerde kısıtlı bir şekilde esneyebiliyoruz gel gör ki iki yumak atlayıp üçüncüye erişemiyoruz. Öteki kumaşa da geçemiyoruz çünkü tezgahın dışına taşamıyoruz...
Ben bu tasarıdan hoşlanmadım. Bütün raslantıları dışlıyor gibi geldi. Başka bir şey düşledim: Sakar kız kardeşler hayat yumaklarımızı ellerinden düşürüyor. Yerde bütün ipler karışıyor. Çarpışma anında birbirine dolananlar artık hep beraber yaşıyor. Çarpışmanın şiddetiyle geri sekenler ayrı yönlere gidiyor, bir daha hiç karşılaşmıyor. Çarpışma öncesi ve sonrası asla aynı olmuyor. Ama ilk dokunuştan sonra gerçekleşecekleri Moiralar bile bilmiyor. Onlar sadece başlangıca ve bitişe karar veriyor. Böylesi daha güzel (sanki)...
*Azra Erhat, “Mitoloji Sözlüğü”, 1989, 4. Basım.
Bugün “kaderin ağlarını örmesi” deyiminin bu eski inanışla bir ilgisi olup olmadığını düşündüm. Sonra İngilizce’de “fate” (kader) ile “fatal” (ölümcül) arasındaki benzerlik geldi aklıma. Yakın bir göbek bağı İtalyanca’da “fata” (peri kızı) ile “fatal” (yine ölümcül) arasında mevcut. Fransızca’da da “fatal” ile “fatalité” (kader) kardeş.
Gözümün önünde canlandırdım: Üç kız kardeş hayat yumaklarımızı bir kumaşa dokuyor. O zaman aynı bağlamın parçası oluyoruz. Bize verilen yerde kısıtlı bir şekilde esneyebiliyoruz gel gör ki iki yumak atlayıp üçüncüye erişemiyoruz. Öteki kumaşa da geçemiyoruz çünkü tezgahın dışına taşamıyoruz...
Ben bu tasarıdan hoşlanmadım. Bütün raslantıları dışlıyor gibi geldi. Başka bir şey düşledim: Sakar kız kardeşler hayat yumaklarımızı ellerinden düşürüyor. Yerde bütün ipler karışıyor. Çarpışma anında birbirine dolananlar artık hep beraber yaşıyor. Çarpışmanın şiddetiyle geri sekenler ayrı yönlere gidiyor, bir daha hiç karşılaşmıyor. Çarpışma öncesi ve sonrası asla aynı olmuyor. Ama ilk dokunuştan sonra gerçekleşecekleri Moiralar bile bilmiyor. Onlar sadece başlangıca ve bitişe karar veriyor. Böylesi daha güzel (sanki)...
*Azra Erhat, “Mitoloji Sözlüğü”, 1989, 4. Basım.
Kader'in son noktası ölüm olduğundan, "son noktası ölüm" olan bir tasarım zaten pek hoşa gitmez.
YanıtlaSilBilinçaltında ben (belki de sen de, bir bakıma) içten içe Moira'ların nasıl ördüklerine değil de gözlerimizi, ipi kesmeye koyuldukları âna dikiyoruz aslında.
Nasıl ve hangi anda ve neden?
İskandinav Mitolojisinde "Norn"lar mesela aynı görevdeler. Bir yoruma göre Machbeth'deki üç kız kardeş bu "Norn"ların dönüşüm geçirmiş son hali.
Kaderin farklı tasvirleri arasında bir savaşçıdan yola çıkılarak "üzerinde senin ismin yazılı bir mermi", şansoyunlarında yolaçıkarak "senin sayın ya da sıran." gibi değişik imgeler.
Moira'ları ilk canalıcı biçimde kavradığım kitap sanırım "Prometheus"du (Aiskhylos'un). Dönüp bir kez daha bakacağım.
merhaba.
Kadim şehirden hoşgeldin:)Dök eteğindeki taşları bakalım. Ben de onları toplaya toplaya ardından geliyorum:)
YanıtlaSilAslında bence durum tam da öyle değil. Kimin kimin eteğindeki taşları toplama meselesi:
YanıtlaSilSiz benim döktüğüm taşları toplarken, eteğiniz zaten dolu, bir kaç taş alırken, birkaçı dökülüyor, ben de onları toplarken, benden de bir kaç tane düşüyor, hem iki kişi de değiliz, etekler taşlar, dönenip duruyoruz.
:)
birbirinize yazdığınız yorumları okumak da yazıyı okumak kadar keyifli...
YanıtlaSilözgür avukat
Homeros amcanın kentlisi ya da nâm-ı diğer İzmir'in cadisi, yeni yazı lazım artık buraya, benden söylemesi...
YanıtlaSilArtık tembellik mi yoksa kararsızlık mı bilemiyorum aynı anda yürüyen birkaç yazı vardı ama hepsi natamam. Zaten sakin kafayla tek bir işi yaptığım görülmedi, o yüzden affediniz:)Söz birkaç güne yazacağım.Bu arada dünkü gece mesaimi sana söz verdiğim yazıyı alıntılayarak geçirdim (Infante):)Hatırladığımdan uzunmuş, yaz yaz bitmedi ama sözümü tuttum:)
YanıtlaSilEllerine sağlık. Harbiden, bir yerden alıntılayıp bilgisayarda yazmak uzun zaman alıyor, zahmet oldu.
YanıtlaSilO zaman birkaç günlük affedelim efem sizi. :)
blogger'la başım belada...arada sırada yine blog'umun kapalı olduğuna şahit olabilirsin...Boş şeyler!? Bunu vahiyatperestten çıkardıysan ben kelimenin daha çok "boş şeylerle uğraşan,boş şeyleri seven" anlamına yakın bulmuştum kendimi. Yinede 'bir'şeyler söyleyip söylemediğimi ya da söyleyebilip söyleyemediğimi bilmiyorum. Kaşınıyorum ve üzerimden bir şeyler dökülüyor...O kadar...Teşekkürler bu arada ilgin için...
YanıtlaSil